Akran zorbalığı, bir kişinin ya da birkaç kişinin, güçsüz hissettikleri başka bir kişiye ya da kişilere kasıtlı olarak zarar vererek onları incitmesi olarak tanımlanmaktadır. Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar okulda, sınıf içinde, akranları tarafından zorbalığa uğrama açısından risk altında olan çocuklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü bu çocuklar öğrenme süreçlerinde yaşadıkları zorluklar sebebiyle arkadaşları tarafından alay konusu olan, küçümsenen, lakap takılan çocuklar olabiliyor. Bu noktada ailelerin ve öğretmenlerin çocukların psikolojik sağlamlıklarını arttıracak yöntemleri bilmeleri ve kullanmaları önemli görülmektedir.
Öncelikle akran zorbalığının çeşitlerine, zorbalık yapan ya da zorbalığa maruz kalan çocukların özelliklerine ve ardından çocukları zorbalığa karşı psikolojik açıdan sağlam hale getirmek için ailelerin neler yapabileceğine bir bakalım
Akran Zorbalığının Türleri
Fiziksel Zorbalık: İtme, tekme, vurma, yumruk atma, çekiştirmek gibi fiziksel olumsuz davranışlar.
Sözel Zorbalık: Küfür etme, hakaret etme, lakap takma, sözlü taciz ve tehditler.
Duygusal Zorbalık: Reddetme, dışlama, söylenti yayma, yalnız bırakma, alay etme, iğneleme gib davranışlar.
Dijital Zorbalık: Elektronik cihazlar aracılığıyla kişilik haklarına saldırı, itibar zedeleme, sansürleme, siber taciz, tehdit ve şantaj yapma.
Zorbalığın çeşitlerini hangi davranışların zorbalık olduğunu bilmek çocukları bu davranışlardan korumak için ilk adımdır.
Zorbalık strese verilen öğrenilmiş bir tepkidir ve başkası üzerinde kontrol sağlama, güçlü hissetme motivasyonu olarak da tanımlanmaktadır. Yani zorbalığa başvuran çocuklar kendi içlerinde kendi güvenli ortamlarını yaratmaya çalışmaktadır. Peki bir çocuğun zorbalığa maruz kaldığını nasıl anlarız?
Zorbalığa Maruz Kalan Çocuklarda Görülebilecek Belirtiler
Davranış Değişiklikleri: Çocukların, normalden farklı bir şekilde hareket etmeleri ya da alışılmadık tepkiler vermesi.
Dışlanma: Sosyal açıdan izole edilmek, arkadaş grubuna alınmamak, yalnız kalmak.
Fiziksel İzler: Dövüş, itiş kakış veya vücuduna zarar verilmesinden dolayı çocuklarda oluşan yaralar, çürükler veya morarmalar.
Zihinsel İzler: Zarar görmüş özgüven ve zihinsel sağlık gibi daha belirgin psikolojik etkiler.
Bunlara ek olarak; okula gitmek istememe, okul dışı zamanlarda okul arkadaşları ile görüşmekten kaçınma, eşyalarının kaybolması/Zarar görmesi, kendi ile ilgili olumsuz ifadeler kullanma, duygu dalgalanmaları normalden fazla olması (öfke patlamaları, ağlama krizleri) sıklıkla rastlanan belirtiler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu belirtilerin çocuğunuzda olması çocuğunuzun akran zorbalığına maruz kaldığına işaret ediyor olabilir. Bu durumda öncelikle çocuğunuz ile zorbalık hakkında konuşmak, zorbalığa maruz kaldığında size başvurmasını istemek, öğretmeni ile iş birliği içinde olmak önemlidir.
Psikolog Sude MERT